Otomobil Tarihinin En Kritik Kısaltmaları: ESP, ETC ve ASR

Otomobil dünyasında her geçen gün daha yenilikçi ve fonksiyonel gelişmelerle karşılaşıyoruz. Günümüz teknolojisinde çığır açan otonom araçların günlük hayatlarımıza zuhur etmesi için hala biraz vaktimiz var. Ancak bu durum, bizleri teknolojik gelişmelerden tamamen alıkoymuyor. Aksine, benzinli ya da hibrit araçlarda standart olarak sunulan özellikler bile gün geçtikçe bizi teknolojiyle daha ‘samimi’ olmaya davet ediyor. Bu teknolojiler arasından konfor, güvenlik ve pratiklikliğe odaklanan 3 teknolojiyi yakından tanıyalım ve bu teknolojilerin sürüş keyfinizi nasıl daha keyifli hale getirebileceğini görelim.

Pratik Bir Sürüş Ondan Sorulur: ESP

Denge, kararlılık ve sağlamlığın otomobil dünyasındaki karşılığı ESP, Elektronik Stabilite Programı’nın kısaltmasıdır. Programın asıl amacı, otomobilinizin kötü yol şartlarından olumsuz yönde etkilenmemesini ve güvenli bir biçimde yolculuğuna devam etmesini sağlamaktır. Bu sistem içerisinde akıllı olarak adlandırılan sensörler ve algılayıcılar birlikte hareket ederler. Farklı yol durumlarında ve pedalların farklı kullanımlarında devreye giren bu sistem, aracınızın alışılmışın dışında bir pozisyona geçmesi halinde alarm verir ve oluşabilecek kazaları önler.

Bir örnekle açıklamak gerekirse yağmurlu bir havada ve kaygan bir zeminde viraj aldığınızda savrulma olasılığınız yüksektir. Ancak ESP bu durumu önler. Saniyede 25 kere sensörlerden hız ve konum bilgilendirmesi alan bu sistem sayesinde direksiyonun ani manevralarla çevrilmesinin önüne geçilir ve araç kontrolü tamamen size emanet edilir. Virajlarda aracın önden kopması halinde, yani aracınızın ön kısmı kaymaya eğilim gösterirse ESP devreye girerek  iç arka taraftaki tekerleklere fren uygular ve kayma durumunun önüne geçerek kısa sürede aracınızı yine normal seyir haline döndürür. Aracın arkadan kopması durumunda ise bu kez dış ön taraftaki tekerleklere fren uygulanır ve araç kontrol altına alınır. Her iki durumda da aracınızın motor gücü, kontrolü ele alabilmek adına geçici süreyle azaltılır.

ESP Sistemi Hangi Bölümlerden Oluşur?

İlk olarak bundan yaklaşık 10 yıl kadar önce  Bosch Otomotiv tarafından hayata geçirilen bu sistem; hidrolik ünite, tekerlek hız sensörü, direksiyon açı sensörü, yanal ivme sensörü, rotadan sapma sensörü ve ECU verisi ile haberleşme olmak üzere temel 6 bölümden oluşur. Kontrol ünitesinden gelen komutlara göre tekerleklerdeki basıncı düzenleyen hidrolik ünite, tekerlek silindirleri ve ana silindir arasındaki hidrolik bağlantıyı oluşturur. Aynı zamanda kontrol ünitesini de bünyesinde bulunduran bu ünite, elektrik ve elektronikle ilgili tüm görevleri yerine getirmekle sorumludur.

basıncı ya da gaz pedalının pozisyonu ve sürücünün sürüş eğilimi gibi kritik değerleri hesaplar. Aracın kontrolden çıkmaya yaklaştığı noktalarda büyük bir önem kazanan yanal ivme sensörü ve rotadan sapma sensörü de bu görevde bir arada çalışırlar.

Rotadan sapma sensörü, kendisinin dikey ekseni etrafında gerçekleşmekte olan tüm hareketleri kaydeder. Bu esnada yanal ivme sensöründen aldığı bilgileri kullanarak  otomobilin mevcut durumu hakkında gerçeğe en yakın tahmini yapmaya çalışır ve aracınızı bu doğrultuda yönlendirmenize yardımcı olur. Son olarak ESP kontrol ünitesi ve motor kontrol ünitesi arasındaki iletişimin sağlandığı ECU verisi ile haberleşme adımında, veriler işlenir ve motorun torku düşürülür. Bu da araçların kaymasını ya da kontrolden çıkmasını engeller. Araçlarda çoğunlukla ABS gibi sistemlerle birlikte görev yapan EPS, bu nedenle çekiş kontrol sistemlerinin olmazsa olmazlarından biri olarak adlandırılır.

Konforun Diğer Adı: ETC

Hem sürüş konforu açısından hem de araçta taşıdığınız ürün ya da yiyeceklerin sağlığı açısından büyük bir önem taşıyan ETC, elektronik sıcaklık kontrolünün kısaltılmış ismidir. Araç içinde soğuk ya da sıcak değerler amaçlanmasından bağımsız olarak sıcaklıkla ilgili tüm işlemlerin bağlı olduğu bu sistem, çoğunlukla araç kokpitinde yer alan tuşlar aracılığıyla yönetilir. Sık sık uzun yol seyahati gerçekleştiriyorsanız kabin içindeki sıcaklığın yolculuk kalitenizi ve güvenliğiniz ne derece etkilediğini bilirsiniz. Kabin sıcaklığı, stres seviyeniz ve sürüş kalitenizle doğru orantılıdır. Bu nedenle yanlışlıkla güneşe park ettiğiniz ya da kabini bir türlü ısınmak bilmeyen bir araçla uzun yola çıkmak tehlikeli olabilir.

Diğer yandan işiniz gereği bagajınızda ya da arka koltuğunuzda taşıdığınız ürün ya da yiyeceklerin, yolculuğunuz boyunca sağlıklı ve güvenli bir biçimde muhafaza edilmesi için kabininizin sıcaklık değerlerinin belirli bir seviyede tutulması gerekir. Bu anlamda ETC, büyük bir önem arz eder. Isı değerinin belirlenmesinin yanı sıra ısının kabin içinde eşit bir biçimde dağıtılması, arka cam ya da kapı aynası rezistansları, devridaim ve koltuk ısıları gibi ısı değerleriyle ilgili tüm işlemleri gerçekleştirmenizi sağlayan bu sistem, yılın her döneminde konforlu bir yolculuk sürdürmeniz için zorunludur.

Patinaj Düşmanı: ASR

2000’li yıllardan beri birçok marka ve model araçta karşımıza çıkan ve ASR kısaltması ile tanıdığımız Anti Patinaj Sistemi, ani ve hızlı kalkışlarda arabaların patinaj yapmasını önler. Yani araç tekerlerinin ileriye gitmeden kendi çapı etrafında dönmesini ve uzun uğraşlara rağmen arabanın ilerleyememesini ya da çok az ilerlemesini engellemek üzere özel olarak geliştirilmiş bir sistemdir. Otomotiv sektöründe ASR veya TCS olarak farklı şekilde anılsa da temelde her araçta aynı görevi üstlenir. Özellikle çekiş yeteneğinin azaldığı kumlu, karlı, yağmurlu yol koşullarında oldukça fayda sağlayan bu özellik, yol yüzeyinin durumuna göre veya performansın fonksiyonu olarak en uygun sürüş kontrolünü, ABS sistemi ile birlikte çalışarak ayarlar.

Motorun güçlenmesi araçların patinaj ihtimalini azaltır. Bu nedenle özellikle güçlü motorlara sahip araç modellerinin kuvvetli ASR sistemlerine sahip olması gerekir. Tıpkı ESP sisteminde olduğu gibi bu sistemde de tekerleklerin hızını algılayan özel sensörler bulunur. Her bir tekerdeki hızı ayrı ayrı algılayan bu özel sistem, bu sayede hangi tekerin patinaj yaptığını belirler ve müdahaleye hazırlanır. Bu adımdan sonrası ise ABS sistemine aittir.

ASR Nasıl Çalışır?

ASR sistemi genellikle bu sistemin beyni olarak da adlandırılan elektronik kontrol ünitesi tarafından yönetilir. Tekerleklerden gelen iletilerin toplandığı mekanizma olarak da tanıdığımız kontrol ünitesi, gelen sinyali analiz ederek gerekli karşı tepkimeyi oluşturur.  Böylece sistem iyi çalışıyorsa siz gaza sonuna kadar bassanız bile tekerler boşa dönmez. Yalnızca kalkışlarda değil zorlu zeminlerde de tutuş sağlayan ASR, ABS fren sistemine ve enjektör sistemine sahip her türlü araca uygulanabilir. Patinajı önlemesinin yanı sıra bu mucizevi sistem; aks, debriyaj balatası, şanzıman gibi aktarma organlarının ve lastiklerin ömrünü uzatmaya da yardımcı olur.